Hangi Lazer?
İnternette araştırma yaparken insanların kafasını karıştıran, en çok bilgi kirliliği olan konulardan birisi hiç şüphesiz lazer konusudur. Temel bir bilgi sahibi olmak oldukça zor olduğu gibi yorumlar arasında da uçurumların olduğu gözlenmektedir. Bu yazıda amacımız bilimsel bilgileri biraz sadeleştirerek herkesin anlayabileceği bir hale getirmek ve kişilerin karar verme sürecine katkı sağlamaktır.
Lazer, ışığın uyarılmış radyasyon ile yükseltilmesini sağlayan bir optik düzenektir. Hasarlı cildin yenilenmesi, damarsal lezyonların, nevüslerin, akne, skar ve pigmentasyon bozukluklarının tedavisi, dövme ve istenmeyen kılların yok edilmesi gibi pek çok alanda kullanılabilmektedir. Lazer cihazı medikal bir cihazdır ve kullanılırken hastaya ve klinik duruma en uygun seçimin yapılabilmesi için, dalga boyu, hedef hücresi, enerji yoğunluğu, spot genişliği, atım zamanı gibi kavramlara tamamen hakim olmak gerekir.
Kıl epilasyon lazerlerinde hedef kromofor melanindir. Cildimizin en üst tabakasında (epidermis) yer alan melaninin değil de kıl kökündeki melaninin hedeflenerek hasarlanması için doğru dalga boyunun kullanılması gerekir. Lazer ışığının kıl köküne ulaşmasını kabaca penetrasyon derinliği olarak tanımlayabiliriz ve dalga boyu burada önem kazanır. Kısa dalga boyları daha yüzeyde etkili iken, daha uzun dalga boyları daha derine penetre olur. Lazerlerin isimlendirmeleri dalga boyu üzerinden yapılmaktadır. Alexandrite lazer 755 nm dalga boyuna, Diode lazer 810 nm dalga boyuna, Nd-YAG lazerler 1064 nm dalga boyuna sahiptir. 700-1200 nm arası dalga boyları kıl kökünü hedefler ancak burada da ten rengi, kıl yapısı gibi kişisel faktörler devreye girer. Yani açık ten rengine sahipseniz daha düşük dalga boyu (alexandrite lazer) size daha uygunken; koyu ten rengine sahipseniz yüksek dalga boyu (diode lazer, Nd-YAG lazer) sizin için ideal olacaktır. Kıl yapısı da (sertliği ve rengi), gereken atım enerjisini ve atım zamanını seçerken önemlidir. Örneğin, ince kıl kökü, hedef melanin açısından fakir olduğu için yüksek enerji kullanmak gerekir.
Bu temel özellikleri doğru analiz etmek komplikasyonlardan kaçınmak için önemlidir. Örneğin esmer tenli veya bronzlaşmış kişilerin cildinin en üst tabakasında melanin yoğunluğu fazla olduğu için kısa dalga boyları kullanmak yanığa neden olabilir.
Bir hatalı adlandırma olarak buz lazer deyimini de sıklıkla duymaktayız ancak aslında kastedilen başlığın soğutma sistemine sahip olmasıdır, lazer sisteminin kendisine ait olan bir özellik değildir. Buz başlık artık pek çok lazer türünün başlığında mevcuttur. Hem soğutarak ağrıyı azaltmakta ve konfor sağlamakta; hem de epidermisi koruyucu etki göstermektedir. Böylece yüksek enerji kullanımlarında cildin en üst tabakasının ısı hasarı alması engellenmektedir.
Peki neden bazı kişiler lazer tedavisinden fayda görmüyor? Çoğunlukla kişisel özellikler göz ardı edildiği ve uygun cilt ve kıl yapısına uygun lazer cihazı kullanılmadığı için fayda görülmüyor. Yine de farklı yayınlarda farklı rakamlar verilse de ortalama lazer etkinliği % 90-95 arasındadır. Yani her on hastadan biri tedaviye cevap vermez. Bunun en önemli nedeni de hormonal - endokrin sebeplerdir. Hormonal bir anomali mevcutsa öncelikle bu problemin çözülmesi daha uygun olacaktır. Cihazdan cihaza değişmekle beraber her bir seansta %4-70 oranında dökülme rapor edilmektedir. Ortalama her bir seansta kılların %20-30 kısmının dökülmesini ve 5-7 seansta tedavinin tamamlanmasını hedefleyebiliriz. Tedavinin tamamlanma hedefi kılların %90-95‘lik kısmının yok olmasıdır. %100 yok olma gerçek dışı bir hedef olacaktır. Seans sayısı yine kişisel özellikler tarafından belirlenecektir. Yani ilk muayeneye geldiğinizde mikroskobik cilt ve kıl analiz cihazı ile cilt ve kıl yapınız değerlendirilecek ve tedavi şemanız oluşturulacaktır. Yine muayene esnasında zarar görebilecek benler belirlenir. Tercihen tedaviden 2 hafta kadar önce ağda, cımbız gibi kıl kökünü uyaracak işlemlerden kaçınmalısınız. Yine tedaviden 2 hafta öncesine kadar bronzlaşmadan da uzak durmalısınız. Lazer randevusuna gelmeden 2 gün önce kılların tıraşlanması en mükemmel sonuç için önemlidir. Çünkü büyüme safhadaki kıllar lazerle daha iyi yok edilir. Bu mümkün olmazsa endişelenmenize gerek yoktur, lazerden önce de tıraş yapılabilir. 2 hafta sonra kontrol randevusunda objektif olarak dökülme değerlendirilir ve büyüme safhasına yeni geçen kıllara ek seans yapılır. Bu kontrolle beraber ilk seans bitmiş olur. Sonraki seansın zamanına kılların çıkış zamanı karar verir. Ortalama 4-6 hafta sonra, kıllar çıkmaya başladığında ikinci seans uygulanır. Diğer seansların zaman aralıkları gittikçe uzar.
Tedavi sonrası neler yapmak gerekir?
Gerekirse soğuk kompres kullanmaktayız. Nemlendirici kremler önerildiği şekilde uygulanmalı ve güneşten koruma sağlanmalıdır. Kaşıma ve ovalamaktan kaçınmalı ve ağda, cımbız asla kullanmamalısınız. Çoğunlukla ilk seanstan sonra bir hafta içinde çıkan kıllar dökülmektedir. Ancak hastaların az bir kısmında ilk seanstan sonra kıl artışı gözlenebilmektedir. Bu durum uyku halindeki kılların anajen safhaya yani büyüme safhasına girmesinin uyarılması ile açıklanmaktadır. Sonraki seanslarda azalmanın gözlenmesi ile tedavinin başarısı takip edilir.
Lazer tedavisinin yan etkisi var mı?
Her tedavinin yan etkisi mevcuttur. Özellikle ağrı ve perifoliküler eritem (etkilenen kıl kökü bölgesinde kızarıklık), kabuklanma sık görülen ve geçici yan etkilerdir. Nadiren büller (yanık), renk değişiklikleri olabilir. Uygun şekilde tedavi edilmeleri gerekir. En önemli komplikasyon göz hasarıdır. Mutlaka göz koruması kullanılmalıdır. İris tabakasındaki pigmente hücreler korunmalıdır. En korkulan yan etki uygulama bölgesindeki ince kılların kalınlığında ve yoğunluğunda artış anlamına gelen paradoksal hipertrikoz’dur. Nedeni tam belli olmamakla beraber özellikle yüzde IPL ve Alexandrite lazer kullanımı önerilmemektedir. Yüz için en etkili epilasyon yöntemi iğneli epilasyon olarak belirtilmektedir (%98). İkinci en etkili yöntem Diode lazerdir (%90-95).
Lazer tedavisinin uygulanmaması gereken bazı kişiler ve durumlar da mevcuttur. Öncelikle gebelere lazer tedavisi önerilmez. Tedavi edilecek bölgede aktif akne ve herpes enfeksiyonu varsa lazer önerilmez. Sistemik retinoid kullanımı, altın tuzları kullanımı, topikal hidrokinon kullanımı durumlarında da lazer tedavisi ertelenmelidir. Cilt hipersensitivitesi, pigmentasyon sorunları varsa da lazer tedavisi önerilmez.
IPL (intense pulseg light), yoğun atımlı ışık anlamına gelmektedir. Dalga boyu 515-1200 arasındadır. İlk kullanılan epilasyon sistemlerinden biridir. Orta etkili epilasyon yöntemi olarak bilinir (etkisi %30-70 arasında raporlanmaktadır). Dalga boyunun geniş aralığı nedeniyle yan etkilerine karşı dikkatli olmak gereklidir. Kalıcı kıl kaybından ziyade, kıl çıkış süresini uzattığını söylemek daha doğru olmaktadır. Özellikle ev tipi cihazların kullanıma girmesi ile kullanım kolaylığı sunmaktadır.
Kaynaklar:
1. https://tr.wikipedia.org/wiki/Lazer
2. Lazerde Temel Kavram ve Prensipler: Dalgaboyları, Spot Genişliği, Enerji Yoğunluğu ve Soğutma Yöntemleri. Türkiye Klinikleri Kozmetik Dermatoloji - Özel Konular 6. Cilt 1. Sayı Lazer Epilasyon Özel Sayısı 2013. Munise Daye, İnci Mevlitoğlu. . Deri ve Zührevi Hastalıklar AD, Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi
3. Lepselter J, Elman M. Biological and clinical as- pects in laser hair removal. J Dermatolog Treat 2004;15(2):72-83.
4. Liew SH. Laser Hair Removal Guidlines for man- agement. Am J Clin Dermatol 2002;3(2): 107-15.
5. Waldorf HA. Optimizing laser hair removal. T Klin J Cosmetol 2003;4(2):63-9.
6. Haedersdal M, Beerwerth F, Nash JF. Laser and intense pulsed light hair removal Technologies: from Professional to home use. BJD 2011;165(3): 31-6.
